Aktiflik
tarafından Karınca,
karıncalar (Formicidae) familyasını oluşturan, yaban arıları ve
arılarla birlikte zar kanatlılar (Hymenoptera) takımında yer alan,
sosyal yaşam gösteren böceklere verilen ortak addır. Karıncalar,
Kretase Dönemi'nin ortalarında, 110 ile 130 milyon yıl önce yaban
arısına benzeyen hayvanlardan türemiş ve çiçekli bitkilerin ortaya
çıkışından sonra çeşitlenmiştir. Günümüzde 12.000'den fazla türü
sınıflandırılmıştır ve yaklaşık 14.000 civarında türü olduğu
sanılmaktadır. Dirsekli antenleri ve ince bellerini oluşturan düğümsü
yapıları ile kolaylıkla tanınırlar.
Karıncalar, boyutları küçük doğal boşluklarda yaşayan birkaç düzine
avcı bireyden, çok büyük bölgeleri kaplayan ve sayıları milyonlarca
bireyi içeren oldukça yüksek oranda organize kolonilere kadar oluşan
topluluklar içinde yaşarlar. Büyük koloniler çoğunlukla "işçi" ve
"asker" sınıflarını oluşturan kısır dişilerden oluşur. Bu kolonilerde
aynı zamanda verimli erkekler ile bir ya da daha fazla ve "kraliçe" adı
verilen verimli dişiler de bulunur. Bu koloniler bazen
"süperorganizmalar" olarak tanımlanır çünkü karıncalar tek bir vücut
hâlinde koloniyi desteklemek için bir arada çalışırlar.
Karıncalar Dünya üzerinde hemen hemen her kara parçasında bulunur.
Kendine özgü karınca türleri bulunan ender yerler Antarktika ile
birlikte bazı uzak ve yaşama uygun olmayan adalardır. Karıncalar
ekosistemlerin çoğunda yaşayabilir ve kara hayvanları biyokütlesinin
yaklaşık %15 ile %25'ini oluştururlar. Bu başarıları sosyal
örgütlenmelerine, yaşam alanlarını değiştirebilmelerine, kaynaklardan
yararlanmalarına ve kendilerini savunmalarına bağlanmıştır. Diğer
türlerle birlikte geçirdikleri uzun evrim sürecinde, benzerlik,
ortakçılık, asalaklık ve karşılıklılık içeren türler arası ilişkiler
geliştirmişlerdir.
Karınca topluluklarında iş bölümü, bireyler arası iletişim ve karmaşık
problemlerin çözümüne rastlanır. İnsan toplulukları ile olan bu
paralellikler, birçok bilimsel araştırmaya konu olmuştur.
Birçok insan kültüründe karıncalar, mutfakta, ilaçlarda ve ayinlerde
kullanılır. Bazı türler biyolojik zararlı kontrolünde önemli rol alır.
Ancak kaynaklardan yararlanma özellikleri, karıncaları insanlarla
çatışma içine sokar çünkü tarımsal ürünlere zarar verebilir ve binaları
işgal edebilirler. Kırmızı ateş karıncaları (Solenopsis invicta) gibi
bazı türleri, kazara sokuldukları yeni bölgelerde kendilerine bir yer
edinebildikleri için yayılmacı türler olarak görülürler
Taksonomi ve evrim
Formicidae familyası, içinde yaprak arıları, arılar ve yaban arılarını
da barındıran Hymenoptera takımında yer alır. Karıncalar, Vespoidea
yaban arılarını da içinde barındıran ortak bir atadan türemiştir.
Filogenetik analizler karıncaların Kretase 1966 yılında, E.O. Wilson ve
meslektaşları Kretase Dönemi'nde yaşamış olan bir karıncanın
(Sphecomyrma freyi) fosil kalıntılarını tanımladılar. Kehribar içinde
kalmış olan fosil örneği 80 milyon yıl öncesinden kalmaydı ve hem
karıncaların hem de yaban arılarının ortak özelliklerini
gösteriyordu.Sphecomyrma büyük bir olasılıkla yerüstünde yaşayan bir
türdü ancak bazı uzmanlar Leptanillinae ve Martialinae gibi grupların
toprak altında yaşayan avcı ve ilkel karıncalar olduğunu önermektedir.
Kretase Dönemi'nde kuzey yarımkürede bulunan süperkıta Laurasia
üzerinde yalnızca birkaç ilkel karınca türü yaygındı. Tüm böcek
populasyonunun yalnızca %1'ini oluşturuyorlardı. Karıncalar Tersiyer
Dönemi'nin başlarında, çevresel koşullara uyarak, doğal seleksiyon
sonucu baskın tür olmuşlardır. Oligosen ve Miyosen dönemlerinde
karıncalar bulunan tüm fosil kalıntılarının %20 ile %40'ını oluşturur.
Eosen Dönemi'nde yaşamış karınca cinslerinin onda biri günümüze kadar
gelmiştir. Baltık bölgesi kehribarlarında bulunan karınca fosillerinde
rastlanan cinslerin %56'sı, Dominik Cumhuriyeti kehribarlarında
bulunanların ise %92'si günümüze kadar gelmiştir.
Termitler karıncalar ile yakın akraba değildir ve Isoptera takımında
yer alırlar. Sosyal yaşamlarının bazı yönleri karıncalarla benzerlik
taşır. Karınca arıları büyük karıncalara benzer ama kanatsız dişi yaban
arılarıdır
Dağılımı ve çeşitliliği
Karıncalar, Antarktika, ve Grönland, İzlanda gibi bazı büyük adalar
dışında tüm kıtalarda yaşar, Polinezya'nın bazı bölümleri ve Hawaii
Adaları gibi adalarda ise kendine özgü türler yoktur. Karıncaların
boyutları 0,75 mm ile 52 mm arasındadır.Çoğunlukla kırmızı ve kara
renkli olan karıncalar çeşitli renklerdedir, yeşil renge daha az
rastlanır ve bazı tropik türlerin ****lik bir parlaklığı vardır.
Günümüzde 12.000'den fazla karınca türü sınıflandırılmıştır ve türlerin
14.000 civarı olduğu sanılmaktadır. En çok çeşitlilik tropiklerdedir.
Karıncaların sınıflandırılması konusunda taksonomik çalışmalar devam
etmektedir. "AntBase" ve "Hymenoptera Name Server" gibi çevrimiçi bilgi
bankaları bilinen ve yeni keşfedilen karınca türlerini izlemeye
yardımcı olmaktadır. Kolay bulunmaları ve incelenebilmeleri nedeniyle,
biyoçeşitlilik çalışmalarında karıncalar belirleyici türler olarak
kullanılmaktadır
karıncalar (Formicidae) familyasını oluşturan, yaban arıları ve
arılarla birlikte zar kanatlılar (Hymenoptera) takımında yer alan,
sosyal yaşam gösteren böceklere verilen ortak addır. Karıncalar,
Kretase Dönemi'nin ortalarında, 110 ile 130 milyon yıl önce yaban
arısına benzeyen hayvanlardan türemiş ve çiçekli bitkilerin ortaya
çıkışından sonra çeşitlenmiştir. Günümüzde 12.000'den fazla türü
sınıflandırılmıştır ve yaklaşık 14.000 civarında türü olduğu
sanılmaktadır. Dirsekli antenleri ve ince bellerini oluşturan düğümsü
yapıları ile kolaylıkla tanınırlar.
Karıncalar, boyutları küçük doğal boşluklarda yaşayan birkaç düzine
avcı bireyden, çok büyük bölgeleri kaplayan ve sayıları milyonlarca
bireyi içeren oldukça yüksek oranda organize kolonilere kadar oluşan
topluluklar içinde yaşarlar. Büyük koloniler çoğunlukla "işçi" ve
"asker" sınıflarını oluşturan kısır dişilerden oluşur. Bu kolonilerde
aynı zamanda verimli erkekler ile bir ya da daha fazla ve "kraliçe" adı
verilen verimli dişiler de bulunur. Bu koloniler bazen
"süperorganizmalar" olarak tanımlanır çünkü karıncalar tek bir vücut
hâlinde koloniyi desteklemek için bir arada çalışırlar.
Karıncalar Dünya üzerinde hemen hemen her kara parçasında bulunur.
Kendine özgü karınca türleri bulunan ender yerler Antarktika ile
birlikte bazı uzak ve yaşama uygun olmayan adalardır. Karıncalar
ekosistemlerin çoğunda yaşayabilir ve kara hayvanları biyokütlesinin
yaklaşık %15 ile %25'ini oluştururlar. Bu başarıları sosyal
örgütlenmelerine, yaşam alanlarını değiştirebilmelerine, kaynaklardan
yararlanmalarına ve kendilerini savunmalarına bağlanmıştır. Diğer
türlerle birlikte geçirdikleri uzun evrim sürecinde, benzerlik,
ortakçılık, asalaklık ve karşılıklılık içeren türler arası ilişkiler
geliştirmişlerdir.
Karınca topluluklarında iş bölümü, bireyler arası iletişim ve karmaşık
problemlerin çözümüne rastlanır. İnsan toplulukları ile olan bu
paralellikler, birçok bilimsel araştırmaya konu olmuştur.
Birçok insan kültüründe karıncalar, mutfakta, ilaçlarda ve ayinlerde
kullanılır. Bazı türler biyolojik zararlı kontrolünde önemli rol alır.
Ancak kaynaklardan yararlanma özellikleri, karıncaları insanlarla
çatışma içine sokar çünkü tarımsal ürünlere zarar verebilir ve binaları
işgal edebilirler. Kırmızı ateş karıncaları (Solenopsis invicta) gibi
bazı türleri, kazara sokuldukları yeni bölgelerde kendilerine bir yer
edinebildikleri için yayılmacı türler olarak görülürler
Taksonomi ve evrim
Formicidae familyası, içinde yaprak arıları, arılar ve yaban arılarını
da barındıran Hymenoptera takımında yer alır. Karıncalar, Vespoidea
yaban arılarını da içinde barındıran ortak bir atadan türemiştir.
Filogenetik analizler karıncaların Kretase 1966 yılında, E.O. Wilson ve
meslektaşları Kretase Dönemi'nde yaşamış olan bir karıncanın
(Sphecomyrma freyi) fosil kalıntılarını tanımladılar. Kehribar içinde
kalmış olan fosil örneği 80 milyon yıl öncesinden kalmaydı ve hem
karıncaların hem de yaban arılarının ortak özelliklerini
gösteriyordu.Sphecomyrma büyük bir olasılıkla yerüstünde yaşayan bir
türdü ancak bazı uzmanlar Leptanillinae ve Martialinae gibi grupların
toprak altında yaşayan avcı ve ilkel karıncalar olduğunu önermektedir.
Kretase Dönemi'nde kuzey yarımkürede bulunan süperkıta Laurasia
üzerinde yalnızca birkaç ilkel karınca türü yaygındı. Tüm böcek
populasyonunun yalnızca %1'ini oluşturuyorlardı. Karıncalar Tersiyer
Dönemi'nin başlarında, çevresel koşullara uyarak, doğal seleksiyon
sonucu baskın tür olmuşlardır. Oligosen ve Miyosen dönemlerinde
karıncalar bulunan tüm fosil kalıntılarının %20 ile %40'ını oluşturur.
Eosen Dönemi'nde yaşamış karınca cinslerinin onda biri günümüze kadar
gelmiştir. Baltık bölgesi kehribarlarında bulunan karınca fosillerinde
rastlanan cinslerin %56'sı, Dominik Cumhuriyeti kehribarlarında
bulunanların ise %92'si günümüze kadar gelmiştir.
Termitler karıncalar ile yakın akraba değildir ve Isoptera takımında
yer alırlar. Sosyal yaşamlarının bazı yönleri karıncalarla benzerlik
taşır. Karınca arıları büyük karıncalara benzer ama kanatsız dişi yaban
arılarıdır
Dağılımı ve çeşitliliği
Karıncalar, Antarktika, ve Grönland, İzlanda gibi bazı büyük adalar
dışında tüm kıtalarda yaşar, Polinezya'nın bazı bölümleri ve Hawaii
Adaları gibi adalarda ise kendine özgü türler yoktur. Karıncaların
boyutları 0,75 mm ile 52 mm arasındadır.Çoğunlukla kırmızı ve kara
renkli olan karıncalar çeşitli renklerdedir, yeşil renge daha az
rastlanır ve bazı tropik türlerin ****lik bir parlaklığı vardır.
Günümüzde 12.000'den fazla karınca türü sınıflandırılmıştır ve türlerin
14.000 civarı olduğu sanılmaktadır. En çok çeşitlilik tropiklerdedir.
Karıncaların sınıflandırılması konusunda taksonomik çalışmalar devam
etmektedir. "AntBase" ve "Hymenoptera Name Server" gibi çevrimiçi bilgi
bankaları bilinen ve yeni keşfedilen karınca türlerini izlemeye
yardımcı olmaktadır. Kolay bulunmaları ve incelenebilmeleri nedeniyle,
biyoçeşitlilik çalışmalarında karıncalar belirleyici türler olarak
kullanılmaktadır
